Data rozpoczęcia: 01.10.2021
Data zakończenia: 30.04.2023

Partnerzy projektu:
Lider projektu: Pracownia Zrównoważonego Rozwoju
Bydgoski Alarm Smogowy
Miasto Bydgoszcz

Finansowanie:
Program Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny, finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego

Budżet projektu: 102.405,00 EUR (dofinansowanie 100%)
Budżet Miasta Bydgoszczy: 15.714,29 EUR

Cel projektu:
Aktywne zaangażowanie mieszkańców i mieszkanek Bydgoszczy w oddolne działania na rzecz poprawy jakości powietrza.

Dlaczego bierzemy udział w projekcie?
Jak podaje w swoim raporcie Europejska Agencja Środowiska, śmiertelność Polaków z powodu zanieczyszczeń powietrza jest jedną z najwyższych w Europie. W Polsce zanieczyszczenia występują przede wszystkim poprzez emisję ze źródeł komunalno-bytowych oraz w drugiej kolejności z ruchu transportowego (Raport NIK P/19/031).
Miasto Bydgoszcz od wielu lat prowadzi wszechstronne działania na rzecz poprawy jakości powietrza. Funkcjonują programy dotacyjne do wymiany pieców, prowadzona jest inwentaryzacja urządzeń grzewczych opalanych paliwem stałym, prowadzone są pomiary jakości powietrza, realizowane są inwestycje w niskoemisyjny transport zbiorowy i fotowoltaikę oraz ogólnomiejskie projekty edukacyjne. Analiza przeprowadzona na potrzeby aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Bydgoszczy  w zakresie ochrony powietrza wskazuje nadal na wysokie zanieczyszczenie powietrza powodowane spalaniem paliw stałych w indywidualnych piecach, niewielką ilość likwidowanych starych urządzeń grzewczych w stosunku do urządzeń zinwentaryzowanych, zanieczyszczenia powietrza powodowane emisją komunikacyjną.

Jedną z kluczowych szans na poprawę stanu jakości powietrza w mieście identyfikuje się w związku z realizacją programów edukacyjnych i dalszym dotowaniem wymiany pieców. Z doświadczeń różnych samorządów wynika, że w celu zwiększenia skuteczności działań w tym obszarze potrzebne są bezpośrednie działania ze społecznością lokalną.

Działania projektowe

1.    Diagnoza środowiskowa i społeczna jakości powietrza w Bydgoszczy
Zostanie przeprowadzona ewaluacja dotychczasowych działań antysmogowych podejmowanych przez Miasto. Zostaną zebrane i przeanalizowane dokumenty oraz działania związane z ochroną powietrza w mieście. Interesować nas będzie inwentaryzacja źródeł niskiej emisji, system dotacji do wymiany źródeł ciepła, działania edukacyjno-informacyjne kierowane do mieszkańców, dostęp do informacji o jakości powietrza w mieście. Zostaną przeprowadzone wywiady indywidualne z urzędnikami, działaczami smogowymi, NGO, radami osiedli, mieszkańcami. Zbierzemy w ten sposób wiedzę o jakości i efektywności działania miejskich narzędzi w zakresie poprawy jakości powietrza.

Zajmiemy się również problemem ubóstwa energetycznego identyfikując grupy najbardziej nim dotknięte i ustalając przyczyny występowania. Diagnoza będzie podstawą dalszej pracy.  

2.    Osiedlowe Grupy Antysmogowe (OGA)
Przy współpracy z Radami Osiedli powstanie 5 Osiedlowych Grup Antysmogowych na najbardziej zanieczyszczonych osiedlach (Śródmieście, Okole, Miedzyń, Wilczak-Jary, Stary Fordon). Przy wsparciu ekspertów grupy zajmą się analizą sytuacji smogowej na osiedlach i opracują narzędzia, które odpowiedzą na problemową sytuację na danym osiedlu. W jednym miejscu będą to celowe działania informacyjno-edukacyjne, w innym nasadzenia zieleni na ruchliwej ulicy, gdzieś indziej montaż dodatkowych czujników jakości powietrza czy działania edukacyjne w szkołach.  W ramach projektu każda z grup otrzyma dofinansowanie na realizację wspólnie zaplanowanych działań.  

W ramach tego działania zostanie utworzony ok. 15-osobowy Miejski Zespół Antysmogowy (MZA) złożony z  urzędników, ekspertów, ekodoradców, liderów, aktywistów i zainteresowanych tematem mieszkańców, którego zadaniem będzie zaprojektowanie działań systemowych w zakresie jakości powietrza dla innych obszarów miasta (nie objętych działalnością OGA) oraz planowanie narzędzi wzmacniających działania zaplanowane w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Bydgoszczy.

3.    Sieć ludzi i czujników
Kluczowym elementem projektu jest stworzenie bazy informacji o stanie powietrza w Bydgoszczy, również przy aktywnym zaangażowaniu mieszkańców. Planujemy rozbudowę  istniejącej sieci miejskich czujników o zainstalowanie kolejnych 25 indywidualnych, niskokosztowych czujników zanieczyszczeń powietrza zamontowanych na terenie miasta (domy prywatne, spółdzielnie, przedsiębiorstwa, NGO) i 5 czujników zamontowanych w szkołach podstawowych i średnich. Czujniki składane będą z gotowych podzespołów podczas warsztatów organizowanych ze Stowarzyszeniem Otwarta Sieć Rzeczy, do których zaprosimy bydgoszczan oraz uczniów szkół ponadpodstawowych, którzy wyrażą chęć włączenia się w obywatelski monitoring jakości powietrza i zamontują czujnik w swoim miejscu zamieszkania, lub na wybranej instytucji. Analiza danych z różnych czujników pozwoli na ocenę skuteczności działania czujników niskokosztowych i da pełniejszy obraz stanu powietrza.

4.    Animacja antysmogowa w szkołach
Zostaną przeprowadzone 3 procesy młodzieżowych działań antysmogowych w szkołach ponadpodstawowych, które obejmą przeprowadzenie warsztatów na temat niskiej emisji w Bydgoszczy, zbudowanie i zamontowanie czujnika na szkole i opracowanie przez uczniów  planu działań prowadzących do poprawy jakości powietrza w okolicy szkoły. Wybrane działania zostaną wdrożone ze środków projektowych.

5.    Antysmogowe działania regionalne
Działania zostaną rozszerzone do poziomu regionalnego i będą polegać na wzmocnieniu działań początkujących inicjatyw antysmogowych w województwie kujawsko-pomorskim. Obejmują one wsparcie lokalnych kampaniach informacyjnych - udostępnienie przenośnych mierników jakości powietrza i sztucznych oddychających płuc. Działanie będzie uwieńczone debatą wojewódzką dla przedstawicieli lokalnych samorządów, organizacji pozarządowych i inicjatyw antysmogowych na temat sposobów walki ze smogiem na szczeblu lokalnym i regionalnym.

6.    Antysmogowa kampania informacyjno-edukacyjna
Celem kampanii informacyjno-edukacyjnej jest  podniesienie świadomości mieszkańców
w obszarze ochrony powietrza i wzmocnienie skuteczności planowanych przez Miasto działań w tym obszarze. Planujemy organizację 5 spotkań z mieszkańcami, podczas których zostaną przedstawione informacje o nowych, zaostrzonych przepisach wynikających z uchwały antysmogowej dla Bydgoszczy, dostępnych źródłach dofinansowania do wymiany ogrzewania na ekologiczne. Pomożemy wypełnić wnioski o dofinansowanie i dokonać wpisu posiadanego systemu ogrzewania do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Równolegle będzie prowadzona kampania w mediach społecznościowych i kampania ulotkowa.

 
Kontakt do koordynatorki projektu:
Kamila Gawrońska-Dickson, k.gawronska@pzr.org.pl

Kontakt do przedstawiciela Urzędu Miasta Bydgoszczy:
B. Katarzyna Napierała, k.napierała@um.bydgoszcz.pl

Informacje o projekcie dostępne są na stronie internetowej:
https://www.pzr.org.pl/bydgoski-wlacznik-antysmogowy/
https://www.czystabydgoszcz.pl/
https://www.bydgoszcz.pl/rozwoj-i-srodowisko/powietrze/
i na Facebooku na https://www.facebook.com/groups/antysmogowy