We wtorek, 4 stycznia na posiedzeniu Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży i Komisji Obrony Narodowej odbędzie się pierwsze czytanie projektu zmian w prawie oświatowym znanego jako Lex Czarnek. Projekt, który umacnia władzę kuratorów, ogranicza autonomię szkół i odbiera rodzicom, uczniom i wspólnotom lokalnym wpływ na to, co się dzieje w szkołach, może być głosowany w Sejmie jeszcze w tym tygodniu. Przed świętami do konsultacji publicznych trafiła także podstawa programowa z nowego przedmiotu “historia i teraźniejszość”, ograniczająca w szkołach ponadpodstawowych kształcenie obywatelskie. Pod koniec grudnia 2021 roku wpłynął również do Sejmu RP projekt, wprowadzający do prawa oświatowego m.in. przepisy karne wobec dyrektorów szkół i placówek (tzw. Lex Wójcik). 

- Po raz kolejny apelujemy do parlamentarzystek i parlamentarzystów o odrzucenie Lex Czarnek. To szkodliwy projekt, który cofa polską szkołę o lata, wprowadza centralne zarządzanie, jest narzędziem zastraszania dyrektorów, pozbawia prezydentów, wójtów i burmistrzów wpływu na podległe im szkoły. Tak naprawdę projekt ten sprowadza prezydenta miasta do roli dostarczyciela kredy i administratora budynkami szkół. Dyrektorów będzie oceniał i odwoływał kurator oświaty, on też będzie wyrażał, bądź nie, zgodę na organizację w szkole zajęć z zakresu edukacji obywatelskiej, klimatycznej czy seksualnej. To złe prawo, które niczego nie usprawni ani nie ulepszy. Celem tych zmian jest wyłącznie partyjny nadzór nad polską szkołą i polskimi uczniami – mówiła podczas dzisiejszej (4 stycznia 2022 r.) konferencji prasowej zastępczyni prezydenta Iwona Waszkiewicz. 

W konferencji prasowej wziął udział również Lech Zagłoba-Zygler, wiceprzewodniczący Rady Miasta Bydgoszczy, wieloletni nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie.

– Byłem nauczycielem w latach 60-tych, 70-tych 80-tych i obawiam się, że do podobnych czasów teraz zmierzamy. Czy naprawdę chcemy do tego wrócić? Czy chcemy zastraszonych dyrektorów i nauczycieli? Czy po zmianach szkoła nadal będzie uczyła młodych ludzi samodzielnego myślenia, umiejętności argumentacji, wyciągania wniosków? Czy pewne fakty, wydarzenia i osoby zostaną wygumkowane? – pytał Zagłoba-Zygler. 

Głos w imieniu uczniów zabrał wiceprzewodniczący Młodzieżowej Rady Miasta:

– My, młodzi doskonale widzimy co się dzieje i protestujemy przeciwko tym zmianom. Chcemy szkoły nowoczesnej, a nie partyjnej, szkoły opartej na indywidualnym podejściu do ucznia, nauce samodzielnego myślenia. Chcemy szkoły, w której organizacje pozarządowe mogą, jak dotychczas, prowadzić zajęcia z edukacji seksualnej i obywatelskiej, zmian klimatycznych i innych wyzwań, przed którymi staje współczesny  świat – mówił Paweł Marcinkiewicz. 

Co w praktyce oznacza Lex Czarnek?

Proponowane przez Ministra Przemysława Czarnka zmiany oznaczają de facto koniec edukacji, którą z większymi i mniejszymi sukcesami, obywatelki i obywatele Polski budowali po 1989 roku. Dlatego samorządowcy, tak jak we wrześniu i w grudniu, mówią dziś stanowczo: szkoła ma być wolna, nie powinna być scentralizowana i podległa ideologii obowiązującej władzy. 

W obradach sejmowych komisji, na zaproszenie posłów i posłanek, wezmą udział (w bardzo ograniczonym składzie) przedstawiciele nauczycieli, rodziców i uczniów oraz samorządów, czyli ci wszyscy, którzy od trzech miesięcy w kampanii Wolna Szkoła ostrzegają przed dramatycznymi dla polskiej edukacji skutkami planowanej przez władze zmiany prawa. Podczas posiedzenia przekażą posłom apel o odrzucenie projektu, skierowanego do premiera, posłów i posłanek, pod którym podpisało się 25 tysięcy Polek i Polaków. 

Organizacje społeczne, samorządowcy, związki nauczycielskie i stowarzyszenia oświatowe, rodzicielskie i uczniowskie od kilku miesięcy apelują o wycofanie się rządu z planów centralizacji i upartyjnienia polskiej szkoły. W ramach kampanii Wolna Szkoła, do której dołączyło ponad 100 organizacji społecznych, a także Ruch Samorządowy TAK dla Polski, Związek Miast Polskich i Unia Metropolii Polskich, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty, Związek Nauczycielstwa Polskiego i Niezależny Związek Zawodowy Oświata Polska, pokazują konsekwencje projektowanych zmian i zachęcają do przeciwstawienie się ich wprowadzeniu.

Apel UMP do posłów i senatorów - tutaj.

Kalendarium działań:
• 6 grudnia przedstawiliśmy swoje opinie na wysłuchaniu publicznym w Sejmie zorganizowanym wspólnie przez wszystkie partie opozycyjne (zapis wysłuchania).
• Przesłaliśmy wszystkim parlamentarzystom Apel o zablokowanie projektów obu ustaw.
• 8 grudnia odbył się protest przeciw Lex Czarnek pod Sejmem.
• 14 grudnia nasi przedstawiciele wzięli udział w posiedzeniu Komisji Edukacji i Nauki, w czasie którego miało odbyć się pierwsze czytanie ustawy.
• 3 stycznia w kilkunastu miastach organizowane są konferencje prasowe władz samorządowych: prezydenci, burmistrzowie i wójtowie komentują planowane zmiany w oświacie, występując wspólnie z przedstawicielami wszystkich sił opozycji demokratycznej, organizacji pozarządowych i związków zawodowych nauczycieli, np. w Białymstoku.
• 4 stycznia o godz. 11.00 w holu głównym budynku Sejmu RP odbędzie się obywatelska konferencja prasowa, w której swoje stanowisko wobec projektów zmian prawa oświatowego przedstawią reprezentanci samorządów, nauczycieli, rodziców i organizacji społecznych.
Tego samego dnia o 15.00 przedstawiciele naszych środowisk wezmą udział we wspólnym posiedzeniu sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Obrony Narodowej, podczas którego odbędzie się pierwsze czytanie projektu zmian prawa oświatowego oraz głosowanie, które umożliwi komisjom przedstawienie Sejmowi RP wniosku o: 1) przyjęcie projektu bez poprawek, 2) przyjęcie projektu z określonymi poprawkami w formie tekstu jednolitego projektu lub 3) odrzucenie projektu.

Organizatorzy akcji Wolna Szkoła apelują do posłów i posłanek o odrzucenie projektu Lex Czarnek, a do rządu o wycofanie się z powszechnie krytykowanych planów centralizacji i upartyjnienia szkoły. Zachęcają też wszystkich, którym zależy na dobrej szkole przygotowującej do wyzwań XXI wieku, do mobilizowania i przekonywania parlamentarzystów do odrzucenia nowelizacji ustawy. W działania przeciwko przyjęciu Lex Czarnek można się włączyć wysyłając listy indywidualne na skrzynki mailowe posłów i posłanek przez stronę www Akcji Demokracja.



Jak zmieni się polska szkoła, kiedy jej rzeczywistością stanie się #LexCzarnek, a do szkół zostanie wprowadzony przedmiot Historia i teraźniejszość? 

• Zwiększy się władza kuratorów nad dyrektorami szkół, co umożliwi łatwe zastępowanie ich posłusznymi władzy funkcjonariuszami. Kurator reprezentujący ministra będzie mógł odwołać dyrektora z powodu “niewypełnienia zaleceń”, bez uzasadnienia i bez możliwości odwołania od tej decyzji. Równocześnie minister Czarnek zapowiedział podwyżki dla kuratorów.

• Uczniowie i uczennice stracą gwarantowane im przez Konwencję o prawach dziecka prawo do wyrażania swoich poglądów oraz angażowania w oddolne inicjatywy. 

• Uczniowie, uczennice i rodzice stracą możliwość decydowania o tym, jak realizowany jest w szkole program wychowawczo - profilaktyczny. Każdą ich inicjatywę, realizowaną z organizacjami społecznymi będzie mógł zablokować kurator.

• Nowy przedmiot “historia i teraźniejszość” zmusi uczniów i uczennice do przyswajania treści, które stanowią wyraz jednostronnego partyjnego przekazu. Elementy edukacji obywatelskiej zawarte dotąd w podstawie programowej “wiedzy o społeczeństwie” zostaną zredukowane do minimum. 

• Ograniczone zostaną kompetencje jednostek samorządu terytorialnego w prowadzeniu placówek oświatowych, w tym ich decyzyjność w sprawie odwołania dyrektora oraz tworzenia lokalnej sieci szkół. Samorządy zostaną sprowadzone do roli administratorów budynków.

• Ograniczona zostanie możliwość rozwijania zajęć dodatkowych i wzbogacania oferty edukacyjnej i wychowawczej. Zmiany zablokują dyrektorom i nauczycielom możliwość korzystania ze wsparcia organizacji społecznych w prowadzeniu zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych.  Oddadzą kuratorowi decyzję o tym, jakie zajęcia mogą się odbyć na terenie szkoły i jakie organizacje społeczne mogą je prowadzić. Te możliwości już teraz są znacznie ograniczone z powodu spadku dochodów własnych samorządów przy jednoczesnym wzroście kosztów zadań oświatowych (pandemia, inflacja). 

• W szkole mogą być wprowadzane (bez uzgodnień ze społecznością szkolną) dodatkowe zajęcia lub treści, powstające z inicjatywy administracji centralnej. Nawet jeśli ich treść nie będzie odpowiadała rodzicom i uczniom, nie będą mogli się sprzeciwić ani odmówić udziału w nich.