Synagoga u zbiegu ulic Jana Kazimierza i Wały Jagiellońskie stanęła w 1884 roku. Jest powstanie możliwe było dzięki wsparciu jednego z najbogatszych ówcześnie mieszkańców Bydgoszczy Lewina Louisa Aronsohna. Jego willa do dziś stoi przy ulicy Śniadeckich (mieści się w nim obecnie siedziba Administracji Domów Miejskich). Bydgoszczanie Aronsohnowi zawdzięczali nie tylko synagogę, ale też obecnie jeden z symboli miasta, a więc posąg Łuczniczki, który bankier i filantrop żydowskiego pochodzenia kupił za 7,5 tys. marek.
Stojąca w samym centrum miasta synagoga była monumentalnym gmachem, o ciekawej bryle. W zachodniej fasadzie, pod trzema łukami znajdowało się wejście (tylko dla mężczyzn) do przedsionka i sali. Codzienni odbywały się tam modły i nabożeństwa. W głównej sali modlitwy znajdowały się 482 miejsca siedzące. Kopułę w kształcie baldachimu dźwigało osiem filarów. Z kopuły zwisała szlachetna zasłona przykrywająca drzwi, za którymi znajdowało się niezwykle bogato zdobione srebrem i złotem Aron ha-kodesz W synagodze znajdowała się też galeria dla kobiet z 400 miejscami.
Kres budynku nastąpił wraz z wkroczeniem hitlerowców do Bydgoszczy. Jeszcze we wrześniu 1939 roku nadburmistrz Bydgoszczy Werner Kampe ogłosił przetarg na rozbiórkę synagogi. Po synagodze nie został nawet ślad. Obecnie w miejscu w którym stała znajduje się pamiątkowy obelisk. Cześć działki po synagodze zajęła też południowa jezdnia Wałów Jagiellońskich.

W piątek (26.01) z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu pod obeliskiem złożone zostały kwiaty i kamienie - żydowskie symbole trwałej i nieprzemijającej pamięci. Miasto reprezentował zastępca prezydenta Łukasz Krupa. Następnie na Placu Teatralnym zespoły Teatru Polskiego i Młynów Rothera przypomniały imiona żydowskich mieszkańców naszego miasta, którzy zginęli w podczas II wojny światowej.

W sobotę (27.01) o godz. 13 (start przed wejściem do Młynów Rothera) zapraszamy na spacer śladami pamięci bydgoskich Żydów. Wyruszymy na niego razem z Damianem Amonem Rączką, wiceprezesem Stowarzyszenia Miłośników Starego Fordonu i aktywistą Sieci Dialogu Polsko-Żydowskiego. Trasa będzie prowadziła przez Stary Rynek, ulicę Jezuicką, Długą, plac przy Jana Kazimierza, czyli miejsce po synagodze, ulicę Mostową, kamienicę Jachmanna, żydowskie kino Lido, Gdańską, dom towarowy „Conitzer i synowie”, pomnik Potop, willę Aronshona i willę Blumwego.
Udział w spacerze jest bezpłatny.

Fot historyczne - źródło Instytut Pamięci Narodowej