W ostatnich miesiącach pojawiło się wśród polskich miast wiele sygnałów o chęci przyjęcia Europejskiej Karty Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym. Aby im to umożliwić, Rada Gmin i Regionów Europy oraz Związek Miast Polskich zorganizowały ceremonię podpisania Karty.
Uroczystość odbyła się 11 października w Poznaniu, na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich, podczas Europejskiego Forum Samorządowego – Local Trends 2021.

Dlaczego Prezydent Miasta Bydgoszczy zdecydował się podpisać Europejską Kartę Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym?

Równość kobiet i mężczyzn stanowi podstawowe prawo dla wszystkich i zasadniczą wartość każdej demokracji. Aby to mogło zostać osiągnięte, musi być nie tylko uznane prawnie, ale także skutecznie stosowane we wszystkich aspektach życia: politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym.

Władze lokalne i regionalne, jako najbliższe obywatelom sfery sprawowania rządów, są najlepiej przygotowane do walki z utrzymywaniem się i powielaniem nierówności oraz do promowania prawdziwie egalitarnego społeczeństwa. Dzięki swoim kompetencjom i współpracy z wieloma podmiotami lokalnymi mogą podejmować konkretne działania na rzecz równości kobiet i mężczyzn.

Zasada równości, czyli inaczej zwany nakaz równego traktowania, czy zakaz dyskryminacji to jedna z podstawowych zasad zapisanych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. Równe traktowanie bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek czy orientację seksualną to podstawowa zasada praw człowieka. Dodatkowo – jak wynika z ogólnopolskich badań na Polkach i Polakach przeprowadzonych na zlecenie Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO, Ochrona przed dyskryminacją w Polsce. Stan prawny i świadomość społeczna”) świadomość społeczeństwa polskiego dotycząca dyskryminacji jest bardzo niska – zatem każde działanie podnoszące tę świadomość jest ogromnie ważne.

Ochrona praw osób zagrożonych dyskryminacją stanowi realizację wizji i celów strategicznych Bydgoszczy określonych w partycypacyjnie wypracowanym dokumencie pn. „Bydgoszcz 2030. Strategia rozwoju”.

Podpisanie Karty to kontynuacja działań na rzecz równego traktowania w Bydgoszczy

Od kilku lat, z powodzeniem, w bydgoskich szkołach działa program „Szkoła Otwarta i Tolerancyjna”, od ponad dwóch Bydgoska Rada ds. Równego Traktowania – organ doradczy Prezydenta Miasta. Rada podejmuje działania zmierzające do opracowania programu na rzecz równego traktowania i przeciwdziałania dyskryminacji na poziomie lokalnym. Na wniosek RRT Prezydent Rafał Bruski podpisał też Kartę Różnorodności, która wprowadza zasadę niedyskryminacji w Urzędzie Miasta i w ramach której podejmowane są działania na rzecz promocji różnorodności, spójności i równości społecznej; m.in. w maju b.r. UMB włączył się w inicjatywę „Miesiąc Różnorodności” w ramach ogłoszonego przez Komisję Europejską #EUDiversityMonth, zachęcając wszystkich bydgoskich pracodawców do promowania równości i tolerancji w miejscu pracy.

Bydgoszcz włącza się aktywnie w listopadowe obchody Międzynarodowego Dnia Tolerancji – w ubiegłym roku „Przechodzący przez rzekę”, jeden z symboli miasta, ubrany został w wielobarwną koszulkę, a Most Uniwersytecki został podświetlony w kolorach tęczy.

Już niedługo rozpoczynamy pracę nad Programem na rzecz równego traktowania, który zgodnie z Zarządzeniem nr 450/2020 Prezydenta Miasta Bydgoszczy z dnia 3 sierpnia 2020 roku w sprawie wdrażania i monitorowania dokumentu pn. „Bydgoszcz 2030. Strategia rozwoju” będzie określał cele wraz ze wskaźnikami ich osiągnięcia, kierunki działań, plan działań. W bieżącym roku opracowana została również „Diagnoza sytuacji grup narażonych na wykluczenie oraz kierunki działań w zakresie polityki równego traktowania dla Miasta Bydgoszczy”, w której wskazano następujące obszary, gdzie występuje największa nierówność ze względu na płeć:
1.    Nierówności zarobkowe – kobiety na tych samych stanowiskach wciąż zarabiają mniej niż mężczyźni;
2.    Przemoc domowa – eliminacji przemocy domowej nie sprzyja polityka partii rządzącej, która postuluje wypowiedzenie konwencji stambulskiej, gdzie zapisana jest ochrona kobiet przed przemocą. Podczas pandemii wzrosła ilość przypadków przemocy domowej (wobec kobiet i dzieci).
3.    Zdrowie reprodukcyjne – wciąż zaostrzane jest prawo do przerywania ciąży przy jednoczesnym ograniczaniu dostępu do edukacji seksualnej, co w konsekwencji naraża życie i zdrowie kobiet;
4.    Molestowanie seksualne - akcja Me too ujawniła skalę przemocy seksualnej wobec kobiet. Sprawcom sprzyjają stereotypy i uprzedzenia, kultura milczenia i brak edukacji seksualnej.
5.    Utrwalanie negatywnych postaw wobec kobiet przez system edukacji – ze szkół usuwane są wszelkie elementy edukacji antydyskryminacyjnej, a tradycyjne przekonania dotyczące płci są utrwalane przez stereotypy i uprzedzenia obecne w postawach nauczycieli i nauczycielek, w podręcznikach i w programie szkolnym.
6.    Świadomość społeczna – istniejące w kulturze tradycyjnej przekonania dotyczące ról kobiet i mężczyzn uniemożliwiają obu płciom zaangażowanie się w poszczególne sfery życia społecznego. Kobiety mają ograniczone możliwości funkcjonowania na równi z mężczyznami w sferze publicznej i zawodowej, a mężczyźni utrudnione podjęcie obowiązków partnerskich i rodzicielskich.
7.    Brak kobiet w przestrzeni i pamięci historyczno-kulturowej – brak istnienia w świadomości społecznej kobiet – brak w nazwach ulic, w pamięci o najsłynniejszych postaciach w historii miasta, niewidoczność ich wkładu w wydarzenia historyczne, kulturę. Kształtowanie wizerunku kobiet jedynie jako 'piastunek ogniska domowego'.
8.    Lekceważenie kobiet w sferze publicznej – publiczne wypowiedzi niektórych polityków i przedstawicieli Kościoła poniżające i obrażające kobiety spotykają się z przyzwoleniem społecznym lub milczeniem większości. W konsekwencji kobiety zabierające głos w debacie publicznej już na wstępie muszą pokonać przeszkody związane z okazywaniem im lekceważenia, zawstydzaniem ich i nie traktowaniem poważnie tego, co mają do powiedzenia.

Dlaczego rozmawiamy o dyskryminacji ze względu na „płeć”?

Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz.U. z 2010 Nr 254 poz. 1700) określa obszary i sposoby przeciwdziałania naruszeniom zasady równego traktowania ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną oraz organy właściwe w tym zakresie. Podpisanie Karty jest działaniem spójnym z kierunkiem dążenia do równego traktowania zgodnie ze wszystkimi określonymi ww Ustawą przesłankami.

Co to jest Karta Równości Kobiet i Mężczyzn?

Europejska Karta Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym została opracowana przez Komisję Stałą ds. Równouprawnienia (CEMR), działającą w ramach Rady Gmin i Regionów Europy. W jej skład wchodzą przedstawiciele władz lokalnych i regionalnych z całej Europy. Karta powstała we współpracy z partnerami i krajowymi stowarzyszeniami władz lokalnych i regionalnych z Europy. Rezultatem tej współpracy jest pogodzenie różnych wizji równości w Europie i podsumowanie propozycji wszystkich uczestników projektu (około setki przedstawicieli lokalnych i regionalnych). Co więcej, Karta uwzględnia różne kompetencje władz lokalnych i regionalnych w Europie. Została zainicjowana w 2006 roku. Przyjęło ją już ponad 1850 samorządów lokalnych i regionalnych z 36 krajów europejskich, w tym z Polski (Nysa, Świdnica, Kraków). Podczas uroczystości Kartę podpisze kilkanaście samorządów w tym m.in.: Warszawa i Poznań.

Karta jest instrumentem określającym prawa, ale nie jest wiążąca.

Do czego zobowiązuje się sygnatariusz Karty?

Podpisując Kartę, podmioty lokalne i regionalne podejmują silne i formalne zobowiązanie publiczne do przestrzegania zasady równości oraz wdrażania polityki i konkretnych działań we współpracy z instytucjami i organizacjami na swoim terytorium. Dokument proponuje konkretne metody, dzięki którym można dążyć do równości kobiet i mężczyzn w różnych dziedzinach życia: udziału w życiu politycznym, zatrudnieniu, usługach publicznych, planowaniu przestrzennym itp.

Sygnatariusz Karty zobowiązuje się do podjęcia następujących kroków w celu wdrożenia jej postanowień:
•    w rozsądnym terminie (nie dłuższym niż dwa lata) od daty jej podpisania, opracowania i przyjęcia Planu Działań na rzecz Równości, a następnie jego wdrażanie;
•    określenia celów, priorytetów, harmonogramu, środków oraz zasobów w ramach Planu Działań na rzecz Równości, które planuje się uruchomić, aby wprowadzić w życie Kartę i jej zobowiązania;
•    jeśli Sygnatariusz posiada już Plan Działań na rzecz Równości, dokona jego przeglądu, aby upewnić się, że odnosi się on do wszystkich istotnych kwestii wynikających z Karty;
•    przeprowadzenia konsultacji przed przyjęciem Planu Działań na rzecz Równości, a po jego przyjęciu szerokiego rozpowszechniania;
•    regularnego publicznego informowania o postępach we wdrażaniu Planu;
•    weryfikowania Planu Działań na rzecz Równości, jeśli wymagać tego będą okoliczności;
•    współpracy w ramach ewaluacji wdrażania Karty.

Tekst Karty w j. polskim: https://ccre.org/img/uploads/piecesjointe/filename/charte_egalite_pl.pdf

O podpisaniu Karty informuje zastępczyni prezydenta Bydgoszczy Iwona Waszkiewicz: