19 listopada European Museum Forum ogłosiło listę muzeów nominowanych do nagrody Europejskiej Nagrody Muzealnej Roku (EMYA 2025 – European Museum of the Year Award). Znalazły się na niej m.in. Muzeum Wiednia, Dom Muzyki Węgierskiej w Budapeszcie, Muzeum Historii Naturalnej w Oslo, turyńska Gallerie d'Italia czy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Stambule.
Wśród 42 instytucji mających szansę na główne wyróżnienie Polska ma aż pięciu reprezentantów. Wraz z bydgoską Apteką pod Łabędziem finalistami zostali: Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, Muzeum Fotografii w Krakowie, Pałac Krzysztofory (oddział Muzeum Krakowa) i Muzeum Bursztynu (oddział Muzeum Gdańska). Konkurs organizowany od 1977 roku pod auspicjami Rady Europy wyróżnia placówki, które „w innowacyjny sposób łączą historię, kulturę i edukację, inspirując swoich odbiorców”.

– Nominacja Apteki pod Łabędziem – oddziału Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy – do nagrody EMYA to dla nas wielki zaszczyt i dowód na to, że bydgoskie muzeum działa i rozwija się zgodnie z aktualnymi trendami w muzealnictwie, takimi jak inkluzywność, różnorodność, zrównoważony rozwój i społeczna partycypacja. Jesteśmy instytucją rzetelnie zajmującą się gromadzeniem i interpretacją materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego zgodnie z zasadami etyki i profesjonalnej rzetelności – podkreśla Anna Kornelia Jędrzejewska, dyrektorka Muzeum Okręgowego.

- Nagrody otrzymywane przez placówkę w ostatnich miesiącach świadczą o tym, że podjęta przed laty decyzja o uratowaniu kultowej apteki wraz z cennymi zbiorami była słuszna – mówi dyrektorka MOB.
– Przy tej okazji powstał wzorcowy model współpracy pomiędzy muzeum, miastem Bydgoszcz, kolekcjonerami oraz lokalną społecznością. Apteka jest bowiem miejscem szczególnym dla Bydgoszczy i bydgoszczan, opowiadającym o ważnej części historii naszego miasta oraz o ludziach, którzy ją tworzyli – dodaje Jędrzejewska.

– W 2017 r. apteka i muzeum zakończyły działalność, a ponad siedem tysięcy muzealiów dzięki dotacji celowej Urzędu Miasta Bydgoszczy zakupiło Muzeum Okręgowe. Wsparcie finansowe popłynęło też z Urzędu Marszałkowskiego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Kujawsko-Pomorskiego. W trosce o podtrzymanie tradycji miejsca zdecydowano, aby nosiło ono dotychczasową nazwę: „Apteka pod Łabędziem” – tłumaczy prof. Wojciech Ślusarczyk, kierownik Pracowni Historii Farmacji i Medycyny MOB.
Oficjalne otwarcie nowego oddziału MOB miało miejsce 15 grudnia 2022 r. Jednocześnie zainaugurowano wystawę stałą „Aptekarstwo bydgoskie”, na której można podziwiać akcesoria do wytwarzania leków, utensylia medyczne, pokaźny księgozbiór, a także jedyne w Polsce laboratorium galenowe z przełomu XIX i XX w.
– Atutem oddziału jest również intensywna działalność edukacyjna realizowana w pomieszczeniu określanym jako Eksperymentatorium. Ma ona na celu aktywizację społeczną odbiorców oraz promocję wiedzy o zdrowiu. Wdrażane są również działania, które poprzez angażowanie jednocześnie wielu zmysłów ukierunkowane są na oddziaływanie muzeoterapeutyczne. Wiosną, latem i wczesną jesienią przestrzenią wykorzystywaną do pracy z uczestnikami zajęć jest Zakątek apteczny stanowiący część Ogrodu Społecznika i Społeczniczki – dawnego aptecznego ogrodu – dodaje Ślusarczyk.
Zespół apteki jest interdyscyplinarny. Tworzący go muzealnicy to: historyk, historyk sztuki, leśnik, lekarz, opiekunowie ekspozycji oraz przyszła inżynier zielarstwa i fitoterapii. – Takie zestawienie pozwala na holistyczne podejście do realizowanych zadań – łączące humanistykę i naukę o zdrowiu – zaznacza naukowiec.

15 grudnia 2024 r. najmłodszy oddział MOB będzie uroczyście obchodził drugie urodziny. W związku z nominacją do nagrody EMYA okazja do świętowania jest podwójna. Program wydarzenia poznamy w ciągu najbliższych dni.

Ekspozycja muzealna w Aptece pod Łabędziem powstała w jednej z najstarszych aptek w Bydgoszczy. Eksponaty poświęcone historii farmacji zbierali już jej właściciele. Kiedy zaprzestali działalności, zakupiło je miasto, urządzając przy Gdańskiej 5 muzeum poświęcone m.in. dziejom bydgoskiego aptekarstwa. W gablotach zgromadzono naczynia, butelki, moździerze, opakowania na leki, etykiety i fotografie. W tej części pokazane zostaną także dzieje przemysłu farmaceutycznego w Bydgoszczy – Fabryki Kosmetycznej „Halina” oraz Hurtowni i Wytwórni Drogeryjno-Aptecznej „Hadroga”.

Autor fotografii: Wojciech Woźniak
Na fotografiach: wnętrza Apteki pod Łabędziem