- Organizowany już po raz dwudziesty pierwszy Festiwal Prapremier ma swoją markę w kraju. Cieszymy się, że będziemy mogli w Bydgoszczy obejrzeć niezwykle interesujące spektakle oraz drugą już edycję AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy. Teatr wychodzi w miasto, Festiwal się odbywa, mimo że główna siedziba Teatru Polskiego jest w trakcie przebudowy. Miasto Bydgoszcz od lat konsekwentnie wspiera Prapremiery, w tym roku kwotą 400 tys. złotych – mówiła podczas spotkania z mediami zastępczyni prezydenta, Iwona Waszkiewicz.

Festiwal rozpocznie spektakl „Życie na wypadek wojny” stworzony przez rezydentki TPB z Ukrainy, Teatr Polski w Bydgoszczy, Miejskie Centrum Kultury, Międzynarodowego Festiwalu Kontakt i Teatr im. Wilama Horzycy w Toruniu. To interdyscyplinarny projekt ukraińskich artystek zmuszonych do ucieczki przed wojną. Spektakl to swoista instrukcja obsługi wojny i życia w niej krok po kroku, słowo po słowie, wspomnienie po wspomnieniu, obraz po obrazie pojawiają się zniszczone miasta, utracone historie, przerwane relacje.

- „Życie na wypadek wojny” był tworzony w dużej mierze przez kobiety odbywające rezydencję w Teatrze Polskim. Chciałyśmy opowiedzieć życiu w czasie wojny. Spektakl ma formę paradokumentalną i składa się z instrukcji co robić na wypadek alarmu chemicznego, bombowego, atomowego – mówiła podczas konferencji prasowej Lena Laguszonkowa, autorka tekstu.

Drugim obrazem, który zobaczy bydgoska publiczność będzie „F*cking in Brussels” w reżyserii laureata ubiegłorocznej „Aurory” (Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy). Spektakl to mroczna opowieść  o młodym emigrancie próbującym odnaleźć się w zachodniej Europie, która z racji jego pochodzenia stopniowo go odrzuca. Co znaczy wolność, co znaczy przynależność narodowa, wreszcie - czym jest dobro i zło - oto zagadnienia, z którymi mierzą się twórcy spektaklu. Jest to z jednej strony portret najmłodszej generacji - przyzwyczajonej do dobrobytu, płynności relacji i braku konieczności podejmowania decyzji, z drugiej zaś - studium najbardziej pierwotnej złości, która uruchamia obce i trudne do opanowania instynkty. Zło jest w każdym z nas – pytanie, na ile pozwolimy mu wyjść ponad powierzchnię.

Matka Joanna od Aniołów, Wstyd, Żegnaj, Wołyniu!

Na Festiwalu zobaczymy też 3 duże, ważne dla polskiego teatru spektakle – „Matka Joanna od Aniołów„ Teatru Narodowego w Warszawie w reż. Wojciecha Farugi (19/10, Tetr Kameralny), „Wstyd” Teatru Nowego w reż. Małgorzaty Wdowik (21/10, hala sportowa WSG) z oraz performance „Żegnaj, Wołyniu!” Tarasa Gembika i Mikołaja Sobczaka (22/10, mała scena TPB).  – To duże, ważne dla polskiego teatru spektakle – mówi Karolina Lipińska, kierowniczka literacka i producentka Festiwalu.
 
Hasłem tegorocznej edycji Festiwalu Prapremier jest "Oświecenie" rozumiane jako kwestia dotyczącą kształtu i perspektyw istnienia świata, w którym żyjemy. „Czym jest Oświecenie?" – pytał Immanuel Kant w słynnym tekście z 1784 roku. Ponad dwieście lat później powracamy do tego pytania, na nowo staramy się zrozumieć, czym może być dziś owo "wyjście człowieka z niepełnoletności". Zewsząd słychać́ dziś́ pesymistyczny refren: kres oświeceniowej tradycji głoszą̨ myśliciele przynależący do rozmaitych tradycji intelektualnych i utożsamiani z różnymi opcjami politycznymi. Do głosu dochodzą ponownie religijne fundamentalizmy, za naszą wschodnią granicą trwa wojna prowadzona nie w imię rozumu, a szaleństwa, na całym świecie wraz z wybuchem pandemii COVID-19 rośnie nieufność wobec nauki, w Polsce zaś łamane są prawa kobiet, mniejszości seksualnych czy uchodźców. Po latach wiary w progres naukowy będącym motorem rozwoju cywilizacji zaczynamy wchodzić w okres triumfu tego co irracjonalne. W kontrze do tego sposobu myślenia chcemy pokazać Oświecenie jako epokę, która cały czas trwa: nie jako fantom, lecz jako żywa rama definiująca kształt naszej teraźniejszości, jako polityka krytycznego myślenia. Dziedzictwo oświeceniowe to nie balast, trup, którego należy reanimować lub dobić, lecz raczej coś jeszcze niezrealizowanego, ciągle niedopełnionego – coś, co dopiero nadchodzi. Temat festiwalu jest próbą reakcji na aktualne, toczące się w Polsce i na świecie dyskusje o tzw. kryzysie oświeceniowych wartości. Na ile jest on czymś nowym, samoistnym, na ile zaś trwale wpisanym w wewnętrzną dynamikę Oświecenia? Pytanie o Oświecenie jest bowiem zawsze pytaniem o „tu i teraz": zrozumienie dzisiejszej rzeczywistości bez sięgnięcia do źródeł nowoczesności będzie zawsze niepełne.

Pytania o wartości oświeceniowe stawiają wszystkie prezentowane w czasie Festiwalu Prapremier spektakle. "Matka Joanna od Aniołów" to opowieść o tym, czego nie da się zobaczyć, o szaleństwie, opętaniu, ale też bezgranicznej miłości. "Wstyd" to osobista historia dotykająca różnic klasowych - tematyki tak silnie obecnej dziś we współczesnej humanistyce. "Żegnaj Wołyniu" to z kolei inne spojrzenie na proces dekolonizacji. Rodzime produkcje Teatru Polskiego w Bydgoszczy - "Życie na wypadek wojny" i prapremierowy spektakl Mikity Ilyinchyka - zeszłorocznego laureata Aurory. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy - "F*cking in Brussels" to opowieści o dyktaturach, wojnie i uniwersalnych potrzebach ludzkich.

Przyglądając się Oświeceniu organizatorzy powracają do pytania o fundamenty wspólnoty, społeczeństwa, w którym przyszło nam żyć, ale również o suwerenność, autonomię rozumu i jego konkretne, indywidualne użycia. Powszechna dziś próba dekolonizacji rozumu nie może prowadzić do całkowitej jego zagłady. Odrzucając go bowiem, odrzucamy demokrację i kategorię prawdy - to błędna ścieżka, która prowadzi donikąd, do całkowitej katastrofy. Bez próby ponownego przeprowadzenia myśli oświeceniowych, będziemy wciąż oddalać się od wolności, którą fanatycy i dyktatorzy coraz częściej próbują nam odebrać..

Każdemu z pokazów spektakli oraz każdemu z czytań szkiców w ramach AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy będzie towarzyszyło spotkanie z twórczyniami i twórcami.

W drugim tygodniu Festiwalu, od 24 października br. będzie można, w ramach szkiców scenicznych, posłuchać tekstów, które znalazły się w finale II edycji AURORY    - AURORA. Nagroda Dramaturgiczna Miasta Bydgoszczy powstała w zeszłym i cieszyła się ogromnym zainteresowaniem dramaturżek i dramaturgów ze wschodu. W tym roku nadesłano 195 tekstów z 15 krajów - 33 teksty w języku ukraińskim, 33 w języku rosyjskim, 22 w języku angielskim. Pod koniec czerwca poznaliśmy finałową piątkę – w tym roku same kobiety. Zwyciężczyni otrzyma 50 tysięcy złotych, pozostałe finalistki – po 5 tysięcy złotych. Zwyciężczynię wybierze Kapituła pod przewodnictwem Agnieszki Holland – mówiła podczas konferencji prasowej Julia Holewińska, zastępczyni dyrektora TPB.
Tegoroczne finalistki to: Luda Tymoshenko “Pięć pieśni Polesia”, Elise Wilk „Zniknięcia”, Marta Sokołowska “Proszę, niech zapanuje pokój”, Nina Zakhozhenko „Ja, wojna i plastikowy granat” oraz Staša Bajac “Ta będzie taka sama”.

Program 21. Festiwalu Prapremier
14 października, godz. 19. „Życie na wypadek wojny”, przedstawienie w Teatrze Kameralnym przy ul. Grodzkiej
16 i 17 października, godz. 19. „F*cking in Brussels”, mała scena Teatru Polskiego, ul. 20 Stycznia
19 października, godz. 19. „Matka Joanna od Aniołów”, Teatr Kameralny
21 października, godz. 19. „Wstyd”, hala sportowa Wyższej Szkoły Gospodarki, ul. Królowej Jadwigi
22 października, godz. 19. „Żegnaj, Wołyniu!”, mała scena TPB
23 października, godz. 17 – spotkanie z finalistkami „Aurory”, MCK, ul. Marcinkowskiego
24 października, godz, 19 – „Pięć pieśni Polesia”, Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy, ul. Gdańska 4
25 października, godz. 19 – „Zniknięcia”, aula VI LO, ul. Staszica 4
26 października, godz. 19 – „Proszę, niech zapanuje pokój”, aula Akademii Muzycznej, ul. Słowackiego 7
27 października, godz. 19 – „Ja, wojna i plastikowy granat”, Aula Copernicanum UMK, ul. Kopernika 1
28 października, godz. 19 – „Ta będzie taka sama”, Młyny Rothera, Wyspa Młyńska