- W tym roku, nasze słowa wdzięczności dla tych, którzy bezgranicznie uwierzyli w sukces powstańczego dzieła, brzmią w Bydgoszczy w sposób szczególny - już za kilkanaście dni będziemy świętować setną rocznicę powrotu Bydgoszczy do Polski. Wyjątkowy, radosny moment, w którym ostatni niemiecki burmistrz Hugo Wolff oddał symboliczne klucze do miasta polskiemu prawnikowi Janowi Maciaszkowi, pierwszemu prezydentowi polskiej Bydgoszczy, możliwy był także dzięki powstańczej ofierze. Stojąc u stóp Grobu Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego, nie sposób o tym nie pamiętać. Niech zatem świadomość ceny, jaką przyszło zapłacić naszym przodkom za to, byśmy mogli żyć w wolnej i suwerennej Polsce, budzi naszą wdzięczność i szacunek. Wyrazem tej wdzięczności niech będzie również nasze liczne uczestnictwo w przyszłorocznych uroczystościach powrotu Bydgoszczy do Macierzy, na które już teraz wszystkich mieszkańców naszego miasta serdecznie zapraszam – mówił podczas uroczystości zastępca prezydenta Mirosław Kozłowicz. 

Organizatorami obchodów było Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego i Miasto Bydgoszcz. 

W uroczystościach wziął także udział Lech Zagłoba - Zygler, wiceprzewodniczący Rady Miasta Bydgoszczy.  

Warto wiedzieć:

Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. Swoim zasięgiem szybko objęło całą Wielkopolskę. Polacy czynem zbrojnym domagali się powrotu ziem spod zaboru pruskiego do Macierzy. Po kilku miesiącach walki, wojska powstańcze zbliżały się w okolice Bydgoszczy. Trwały bitwy pod Brzozą, Rynarzewem, Ślesinem i Mroczą. W nocy z 15 na 16 czerwca 1919 r. w Murowańcu stoczono zaciętą bitwę. Poległo 15 powstańców. Rannych powstańców Niemcy zabrali do niewoli, a następnie do szpitala wojskowego w Bydgoszczy. Wśród nich był nieznany z imienia i nazwiska powstaniec, który po kilku dniach zmarł, nie odzyskując przytomności. Mimo prób identyfikacji, nie udało się ustalić jego tożsamości. Społeczeństwo Bydgoszczy sprawiło poległemu za wolność ojczyzny powstańcowi godny pochówek. Pogrzeb odbył się 26 czerwca 1919 r. na cmentarzu Nowofarnym. Pod koniec czerwca 1925 r. powstała murowana krypta, w części nadziemnej obłożona granitem. W Święto Żołnierza trumnę ze szczątkami Nieznanego Powstańca złożono w nowym grobie, który przykryto płytą z białego marmuru, z płaskorzeźbą anioła trzymającego wiązankę kwiatów i wieniec laurowy, opatrzoną napisem „Nieznanemu Powstańcowi Wlkp. Rodacy”. Bydgoski Grób Nieznanego Powstańca jest jedynym w kraju grobem upamiętniającym nieznanego z nazwiska powstańca, a jednocześnie symbolizuje pamięć o powstańczym zrywie przodków.

Podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, na mocy którego do Polski powróciła niemal cała Wielkopolska, sprawił, że powstanie wielkopolskie jest jednym z dwóch (obok powstania wielkopolskiego z 1806 r.) zwycięskich zrywów narodu polskiego. Zapisy traktatu wersalskiego weszły w życie 10 stycznia 1920 r. W Bydgoszczy oficjalne przejęcie władzy nastąpiło 19 stycznia 1920 r., a dzień później do miasta wkroczyły oddziały Wojska Polskiego.